2010-2011 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI ÇANDIR LİSESİ 10.SINIFLAR TÜRK EDEBİYATI DERSİ 1.DÖNEM 3.YAZILI SORULARIDIR

1.Dânişmendnâme ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.(20p)

a. Metnin olay örgüsünü ve temasını yazınız..

b. Dânişmendnâme tipi hakkında bilgi vererek eserin anlatıcısını açıklayınız.

2.Deli Dumrul hikâyesi ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.(20p)

a. Hikâyenin olay örgüsünü yazınız.

b. Hikâyedeki destan unsurlarını bulunuz.

c. Deli Dumrul karakteri hakkında bilgi veriniz.

3.Battalnâme ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız.(20p)

a. Hikâyedeki karakter ve tiplerin özelliklerini tanıtınız.

b. Hikâyedeki zaman ve mekanın anlatımı nasıldır?

4.Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.(10p)

a. Nefis mertebelerini tamamlayıp kemale ulaşmış kişiye……………………….denir.

b. Hoca Dehhânî  ………………….bir dil kullanmıştır.

c. Bektâşî-Alevi  tekkelerinde okunan tasavvuf temalı şiirlere ……………..denir.

d. Anadolu Selçuklu Devleti döneminde halkın konuşma dili ……………. , bilim dili ………………… , edebiyat dili ise ………………………… idi.

e. Kutadgu Bilig’de mutluluk karakteri ………………………tarafından temsil edilmektedir.

5.Aşağıdaki yargılar doğru ise(D)  yanlış ise (Y) yazınız.(10p)

a. Dânişmendnâme sözlü gelenek içinde oluşmuş, yazıya daha sonra geçirilmiştir.(   )

b. İlahiler hece ölçüsüyle yazılabildiği gibi aruz ölçüsüyle de yazılabilirler.(   )

c. Divân-ı Hikmet’te hem beyit hem de dörtlükler kullanılmıştır.(   )

d. Kutadgu Bilig Osmanlı Türkçesiyle yazılmıştır.(   )

e. Sagunun birim değeri dörtlüktür.(   )

6.İslamiyet öncesi Türk şiiri ile İslamiyet sonrası Türk şiirini nazım şekli, nazım birimi, kafiye şeması, ölçü, tema, dil ve ses, zihniyet  yönlerinden karşılaştırınız.(20p)

Başarılar dilerim

Ayşe BAŞPINAR

Türk Dili ve Edb. Öğrt.

CEVAP ANAHTARI

1.a.olay örgüsü:Melik Danişmend2in Horaşna’dauyurken bir rüya görmesi-Melik Danişmend’in otağına bie elçinin gelip Kara Tigin tarafından gönderilen mektubu sunması- Mektup okunduktan sonra Abdurrahman Tokatî’nin otağa gelmesi-Melik Danişmend’in yirmi bin erle Tokat’a doğru yola çıkması- Tokat önlerinde konaklayan düşmanla savaşılması- Melik Danişmend’in düşman beylerini dine davet etmesi,yine rüya görmesi- Melik Danişmend’in okuduğu duayla Gümenek ırmağının suyu kesilmesi-Melik Danişmend’in askerleriyle savaş hazırlığı yapması-Danişmend’in savaşı kazanması(7p)

Tema:Melik Danişmend’in kahramanlıkları(3p)

b.Danişmend kahramanlık yönü bulunan, cesur ve yiğit bir tiptir.Hikayede dinamiktir.Ana kahraman olduğu için diğer kahramanlar üzerinde etkilidir.Olağanüstü özelliklere sahiptir.Olaylar ilahi bakış açısıyla anlatılmıştır.Çünkü olaylara her yönüyle, öncesi ve sonrasıyla hakim ve olaylardan haberdar olan bir anlatıcı söz konusudur.(10p)

2.a.Olay örgüsü:Deli Dumrul2un kuru bir çayın üzerine köprü kurması- Geçenden 33 geçmeyenden döve döve 40 akçe alması- Köprünün yakınındaki obada bir yiğit ölmesi-Deli Dumrul’un yiğidi Azrail’in elinden kurtarmak istemesi-Deli Dumrul2un Azrail’e kafa tutması-Azrail canını alacakken Deli Dumrul’un Allah’a yalvarması-Allah2ın canı yerine can bulmasını istemesi-Anne ve babasının canlarını vermek istememesi-Eşinden canını istemesi-Eşinin canını vermek istemesi-Bunun üzrine Allah’ın Deli Dumrul’a ve eşine 140 yıl ömür vermesi-Dede Korkut2un gelip destan söylemesi ve dua etmesi(10p)

b.Hikayedeki destan unsurları:Hikayede birtakım olağanüstü özellikler görüyoruz.Bunlar;Deli Dumrul’un Allah ile konuşması,Deli Dumrul’un Azrail ile mücadele etmesi, Azrail’in Deli Dumrul’a görünmesi(5p)

c.Güçlü, her şeyi kaba kuvvetle çözümleyebileceğini düşünen evli, iki çocuk babası bir bey oğludur.Ölümle karşılaşıncaya kadar korkusuz görünen, canı tatlı, savaşçı bir karakterdir.Yaşadıklarından ders almış ve karakter değişimine uğramıştır.(5p)

3.a.Battal Gazi:Gözü pek yiğit bir tiptir.Hikayenin ana kahramanıdır.Olağanüstü özelliklere sahiptir.

Simbat:Zulmedici, kötü bir kişidir.Battal Gazi’nin karşısında yer alır.

Kadın:Merhametli, evlat hasreti çeken biridir.Hikayede 2.planda olduğu için durağandır.(10p)

b.Mekan anlatımlarında ayrıntıya pek girilmemiş,tasvirlere yer verilmemiştir.Sadece olayların yaşandığı mekan ismi olarak geçmiştir.Zaman  anlatımlarında ise belirli zaman ifadeleri yoktur.Erteye değin, yatsı vakti gibi tahmini zaman ifadeleri kullanılmıştır.(10p)

4.Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.(10p)

a.Nefis mertebelerini tamamlayıp kemale ulaşmış kişiye insan-ı kâmil denir.

b.Hoca Dehhânî  sade.bir dil kullanmıştır.

c.Bektâşî-Alevi  tekkelerinde okunan tasavvuf temalı şiirlere nefes…..denir.

d.Anadolu Selçuklu Devleti döneminde halkın konuşma dili Türkçe. , bilim dili Arapça , edebiyat dili ise  Farsça  idi.

e.Kutadgu Bilig’de mutluluk karakteri Ay Toldı…tarafından temsil edilmektedir.

5. .Aşağıdaki yargılar doğru ise(D)  yanlış ise (Y) yazınız.(10p)

a.Dânişmendnâme sözlü gelenek içinde oluşmuş, yazıya daha sonra geçirilmiştir.( D  )

b.İlahiler hece ölçüsüyle yazılabildiği gibi aruz ölçüsüyle de yazılabilirler.(D )

c.Divân-ı Hikmet’te hem beyit hem de dörtlükler kullanılmıştır.( Y  )

d.Kutadgu Bilig Osmanlı Türkçesiyle yazılmıştır.( Y  )

e.Sagunun birim değeri dörtlüktür.( D  )

6.                         İslamiyet öncesi Türk şiiri           İslamiyet sonrası Türk şiiri

Nazım şekli         koşuk sagu                                              ilahi mesnevi koşma kaside gazel vs.

Nazım birimi         Dörtlük                                                              Dörtlük-beyit

Kafiye şeması        aaab                                                                    aaab ,aa, bb

Ölçü                     hece ölçüsü                                                aruz ölçüsü-hece ölçüsü

Tema                 kahramanlık  tabiat sevgili                              ilahi aşk

Dil ve ses    sade dil, Türkçe kelimeler    ağır dil, yabancı dilden sözcüklerin kullanıldığı Türkçe

Zihniyet              Türk kültürü                              İslam kültürüyle şekillenen Türk kültürü