Tanzimat’ın ikinci döneminin olduğu gibi Servet-i Fünun edebiyatının yaşadığı toplumsal ortam ll.Abdülhamit’in tahtta olduğu dönemdir. O yüzden Servet’i Fünun edebiyatı, Abdülhamit döneminin siyasal – toplumsal koşullarının izlerini taşır. Abdülhamit dönemi, Osmanlı’nın en zor yıllarına rastlar. İçeride siyasal ve toplumsal bir çalkantı vardır. Dışta da İmparatorluğu yıkmaya yönelik çok yönlü politikalar uygulanmaktadır. Abdülhamit, önceden de sözünü ettiğimiz gibi, yenilgimizle sonuçlanan Osmanlı – Rus Savaşı’nı gerekçe göstererek, açılışından üç ay sonra, !. Meşrutiyet Meclisi’ni feshetmiş, anayasayı da süre­siz olarak askıya almıştır. Bu, dönemin aydınalannın, sınırlı da olsa de­mokrasi umutlarının tümden yıkılışıdır. Sansür ve baskı korkunç boyutlarındadır. Dö­nemin sanatçıiarı da siyasal konulardan kaçınmış­lar, zararsız-sakıncasız konulan işlemişler, kuşku uyandıracak bir eyleme karışmamışlar; kısacası suya sabuna dokunmayan bir davranışa bürün­müşlerdir. Demokrasi ve başkaldırı geleneği yeterince ol­mayan topluma artık karamsarlık, yorgunluk, bez­ginlik egemendir. “Malumat” adlı dergide, 1896 yıllarında, Hasan asaf adlı bir şairin şiiri yayımlanır. Bu şiirde kullanı­lan “abes, muhtebes” sözcüklerinin uyak oluşturup oluşturamayacağı sanatçılarca tartışılır. Bu tartış­ma, “kulak için uyak” anlayışını savunan Recaizade Mahmut ekrem ile “göz için” uyak anlayışını savu­nan eski edebiyat, yanlısı Muallim Naci arasındadır. Bu tartışmadan Recaizade Mahmut Ekrem galip çıkar. Çevresinde özellikle gençlerden oluşan, daha fazla yandaş bulur.

Servet-i Fünun, 1891’de Recaizade’nin öğren­cilerinden Ahmet İhsan Tokgöz’ün yayımlamaya başladığı bo! resimli, çeviri yazıların yer aldığı bir bilim-magazin dergisiydi. Derginin başına 1896’da Tevfik Fikret getirilince dergi, sanat – edebiyat der­gisi kimliğine bürünür ve çevresinde birçok sanatçı toplanır. Bu dergi sonradan, Batı kültürü etkisindeki Türk edebiyatının ikinci toplu hareketine de adını verecektir. Dergi 1901’de, Hüseyin Cahit Yalçın’ın “Edebiyat ve Hukuk” adlı Fransızca’dan çevirdiği, Fransız İhtilalini kolu olan bir makalesi gerekçe gösterilerek kapatılır. Topluluk da böylece dağılır. Servet-i Fünun edebiyatı sanatçıları şunlardır: Tevfik Fikret, Cenap Sahabettin, Halit Ziya Uşaklıgil, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit Yalçın