Paragraf, bir metnin en küçük düşünce birimidir. Parağraf; konu, ana fikir ve yan düşüncelerden meydana gelir. Bu nedenle paragrafta yer alan düşünceler arasında bir zincirin halkaları gibi bir ilişki vardır. Paragrafta her cümle kendinden önceki cümlede vurgulanan kavramı açıklar.

Giriş Bölümü: Paragraftaki konuyu, bakış açısını belirten cümle ya da cümlelerdir. Çoğu kez ilk cümledir. Bu cümlelerde bağlantı öğesi yoktur. Bağlantı Öğesi, bir cümleyi kendinden önceki cümleyle bağlayan sözcüklerdir. Bunlar; “ise, kimi, birde, bunun için, oysa, ve, ile….”

Gelişme Bölümü: Konunun örnek, alıntı, karşılaştırma gibi yöntemlerle geliştirildiği, düşüncenin somutlaştırıldığı cümlelerdir.

Sonuç Bölümü: Paragrafta anlatılanların özetlenip sonuçlandirildiği, çoğu zaman ana düşünceyi veren cümle ya da cümlelerdir. : –

Örnek 1:

Özgür insan, kitapların ürünüdür. İnsanlar Kitapları nasıl yaratıyorlarsa, kitaplar da insanları öyle yaratır. Onun içindir ki özgürlükten korkanlar, kitaplardan da korkarlar. Beğenmedikleri, kişisel nedenlerle hoşlanmadıkları düşünceleri ortadan kaldırmaya çalışırlar…

Aşağıdaki terden hangisi bu paragrafın son cümlesi olabilir? (1998-LGS)

A) Bu nedenle düşünce daha hızlı gelişmiştir.

B) Ama bilmezler ki kitaplara düşmanlık, insanlara düşmanlıktır.

C) Çünkü insanlar hoşlanmadıkları şeylere ilgi duymazlar.

D) Böylelerinin okumadıkları kitap, bilmedikleri düşünce sistemi yoktur.

Parça, kitapların, insanlar üzerindeki olumlu etkilerinden söz etmektedir. Özgür düşünceyi geliştirmekteki katkısından söz etmektedir. Buna göre ana düşünceye uygun cümle “B” seçeneğidir.

Örnek2:

Benim şiirlerimde öyle yüksek hayaller bulunmaz. Basit, önemsiz şeylerden söz ederim. Eşyaların gerçeklerini düş gücüyle değiştirip doğaüstü duruma getirmem. Her şeyi olduğu gibi görür, görüldüğü gibi betimlerim. En yoksul semtlere gider…

Paragrafın İçeriğine göre, son cümle aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanabilir?

(2000-ÖO)

A) o insanların acılarına ortak olmak için can atarım.

B) şiirlerimde onların sıkıntılarına yer veririm.

C) o yerlerin de güzel yanlan olduğunu anlatmaya çalışırım.

D) bir fotoğrafçı gibi, oraları görüntülemeye çalışırım.

Parçada yazar gerçekleri olduğu gibi yansıttığını; düş gücüyle değiştirmediğini belirttiğine göre, doğru yanıt “D” seçeneğidir.