“DE” NIN YAZIMI

Bağlaç olan “de” , her zaman öteki sözcüklerden ayrı yazılır. Cümleye “dahi, bile, ve…..”

anlamları katan bu sözcük, ses uyumuna göre değişir; ünsüz benzeşmesinden etkilenmez:

Ben de geleceğim, babam da. Bizim ağaç da çiçek açtı. Çocuk ta gelecek, (yanlış) Çocuk da gelecek, (doğru)

Durum (hal) eki olan “-de” sözcüklere bitişik yazılır. Sözcüğe “bulunma, kalma veya zaman” anlamları katar; sözcük cümlede dolaylı tümleç veya zarf tümleci görevinde kullanılır:

♦ Ağaçta kuş yuvası var. (Dolaylı tümleç)

♦ Baharda yeni evlerine taşınacaklar. (Zarf tümleci)

c. “-de” durum eki ünlü uyumundan ve ünsüz benzeşmesinden etkilenerek “-te, -ta” olabilir.

♦ Kapıda bekliyor.

♦ Ayakta durma.

Bağlaç olan “de” cümleden çıkarılırsa cümle kuruluş ve yapı bakımından bozulmaz, yalnız “de” nin kattığı anlam verilmemiş olur. Durum eki “-de”nin çıkarılması cümlenin bozulmasına yol açar.

Bu kitap da benim.

Bu kitap benim. (Katılma anlamı yok.) Bu konuyu kitapta bulamadım. Bu konuyu kitap bulamadım. (Cümle bozuk.)