Türk edebiyatında Nabizade Nazım, ilk köy romanı olan “Karabibik“ten altı yıl sonra yayınladığı “Zehra romanı” ile Tanzimat romancılığımızın töresel gerçekçiliğinde etkin bir aşamayı vurgular. (1896) Bilinçli realizm natüralizm akımını uygulamaya çalışır. Namık Kemal romantizminden uzaklaşma çabasını başarıyla sürdürür. Tazimat Edebiyatı ile Servet-i Fünun Edebiyatı arasındaki Türk aile yaşamının günlük izlenimlerini, İstanbul Beyoğlu serüvenlerini, günden güne sefalete sürüklenen bir insanin psikolojik dünyasını Suphi’yle birlikte yaşarız.

Zehra Özeti

Zehra, zengin bir tüccarın kızıdır. Öksüz büyümüştür, kıskançtır. Babasının kâtibi Suphi’yle evlidir. Kocasını gözünden bile kıskanırken, bir de onun evdeki güzel cariye Hüsnücemal’i sevdiğini öğrenmesi, Zehra’yı çileden çıkarır. Cariyeyi evden kovar. Zehra’nın sinirli halinden yılmış olan Suphi karısını sevdiğihalde, Hüsnücemal’e aşık olduğunu iyice anlayarak boşanmayı göze alır, cariyesiyle evlenir. Yeşilköy’de bir eve taşınır, Zehra’yı yüzüstü bırakır. Hüsnücemal’den öç almak isteyen Zehra, Suphi’yi ondan soğutmak çaresi arar. Ürani adında çok güzel bir Rum yosmasını bir aracı kadın aracılığıyla Suphi’ye tanıştırır. Ürani, Suphi’yi işveyle, nazla kendine bağlar. Başka erkeklere bakıp kıskandırarak ilgisini sürdürmekle kalmaz, çılgına çevirir. Suphi artık ne Hüsnücemal’e ne de Zehra’nın babasından kalan ticarethaneye uğrar. Hüsnücemal çocuğunu düşürür, intihar eder. Öte yandan Zehra Suphi’nin katibi Muhsin’le evlenmiş, ticarethanenin yönetimi ona geçmiştir. Suphi, git gide parasız kalır. Ürani onu küçümsemeye başlar. Sonra bir gün artık işe yaramaz bulup atar. Suphi beş parasız, bekâr kalınca sokaklara düşer. Gidip tulumbacı yazılır. Bir gün iyice sarhoş olup Ürani’yi yeni dostuyla birlikte öldürür. Mahkeme, delil yetersizliğinden Suphi’yi beraat ettirirse de, böyle bir serserinin, İstanbul’da kalmasını doğru bulmayarak Trablusgarp’a sürülür. Zehra’nın hala sevmekte olduğu Suphi’nin başına kıskançlık belasıyla açtığı dertlerden çok acı çeker. Suphi’nin kimsesiz kalan annesini sokakta ölmüş görünce, vicdan azabından yataklara düşer. Bir daha kendine gelemez ölür.